Pseudomonas aeruginosa một vi khuẩn có khả năng gây nhiễm trùng nghiêm trọng ở người, đặc biệt là những người có hệ miễn dịch suy yếu. Để đảm bảo an toàn thực phẩm và trong các môi trường y tế, việc phát hiện và kiểm soát Pseudomonas aeruginosa là vô cùng quan trọng. Dưới đây là các phương pháp kiểm nghiệm phổ biến được sử dụng để xác định sự hiện diện của vi khuẩn này.

1. Phương pháp nuôi cấy vi khuẩn

- Phương pháp nuôi cấy truyền thống là phương pháp phổ biến nhất để phát hiện Pseudomonas aeruginosa. Quy trình bao gồm các bước sau:

Bước 1: Thu thập mẫu

- Mẫu thử có thể là thực phẩm, nước, không khí hoặc mẫu từ môi trường y tế (như từ dụng cụ y tế, bề mặt bệnh viện).

- Mẫu thử cần được thu thập trong điều kiện vô trùng và lưu trữ trong điều kiện phù hợp trước khi tiến hành kiểm nghiệm.

Bước 2: Pha loãng mẫu

Mẫu thử có thể cần pha loãng để đảm bảo nồng độ vi sinh vật nằm trong khoảng có thể kiểm tra được.

Bước 3: Nuôi cấy trên môi trường đặc trưng

- Môi trường nuôi cấy chọn lọc: Sử dụng môi trường Cetrimide agar, môi trường chọn lọc dành riêng cho Pseudomonas aeruginosa. Cetrimide là một chất hóa học ức chế sự phát triển của hầu hết các vi khuẩn khác, tạo điều kiện cho Pseudomonas aeruginosa phát triển ưu tiên.

- Mẫu pha loãng sẽ được cấy lên bề mặt thạch của môi trường và ủ ở nhiệt độ từ 35-37°C trong khoảng 24-48 giờ.

Bước 4: Quan sát khuẩn lạc

- Pseudomonas aeruginosa phát triển thành khuẩn lạc màu xanh lá cây hoặc xanh dương trên môi trường Cetrimide. Điều này là do khả năng sản xuất các sắc tố đặc trưng như pyocyanin (xanh dương) và pyoverdine (xanh lục huỳnh quang).

- Dựa trên đặc điểm hình thái và màu sắc khuẩn lạc, ta có thể phân biệt Pseudomonas aeruginosa với các loài vi khuẩn khác.

Bước 5: Xác nhận sinh hóa

Sau khi xác định khuẩn lạc khả nghi, cần tiến hành các xét nghiệm sinh hóa bổ sung như:

- Khả năng oxi hóa và lên men glucose: Pseudomonas aeruginosa có khả năng oxi hóa nhưng không lên men glucose.

- Xét nghiệm oxidase: Pseudomonas aeruginosa dương tính với phản ứng oxidase, có thể được kiểm tra bằng cách sử dụng thuốc thử oxidase.

2. Phương pháp PCR (Polymerase Chain Reaction)

Phương pháp PCR là một kỹ thuật hiện đại để phát hiện nhanh sự hiện diện của Pseudomonas aeruginosa dựa trên việc nhân bản DNA đặc hiệu của vi khuẩn. Tham khảo sản phẩm tại đây.

* Quy trình thực hiện

- Tách chiết DNA: DNA của vi khuẩn được chiết xuất từ mẫu thử, sau đó chuẩn bị để tiến hành PCR.

- Nhân bản DNA đặc hiệu: Các đoạn DNA đặc trưng của Pseudomonas aeruginosa sẽ được nhân bản trong quá trình PCR.

- Phát hiện sản phẩm PCR: Sản phẩm PCR sau khi nhân bản được kiểm tra qua quá trình điện di gel agarose để xác định có tồn tại DNA của Pseudomonas aeruginosa hay không.

* Ưu điểm

- PCR cho kết quả nhanh chóng chỉ trong vài giờ, giúp rút ngắn thời gian kiểm nghiệm.

- Độ nhạy và độ đặc hiệu cao, có thể phát hiện Pseudomonas aeruginosa trong các mẫu có số lượng vi khuẩn rất thấp.

* Nhược điểm

- Phương pháp này đòi hỏi trang thiết bị hiện đại và đội ngũ chuyên môn cao.

- Chi phí thực hiện cao hơn so với phương pháp nuôi cấy truyền thống.

3. Đĩa Compact Dry – Phương pháp đĩa môi trường đổ sẵn thạch đông khô

Đĩa Compact Dry là một dạng đĩa môi trường khô dễ sử dụng, được thiết kế để phát hiện và định lượng vi sinh vật trong thực phẩm. Đĩa Compact Dry cho phép kiểm tra Pseudomonas aeruginosa nhanh chóng và thuận tiện. Một sản phẩm ưu việt đến từ hãng Shimadzu Diagnostics (Nhật Bản). Tham khảo chi tiết sản phẩm tại đây.

* Quy trình thực hiện

- Chuẩn bị mẫu: Mẫu cần kiểm nghiệm được pha loãng và chuẩn bị theo tỷ lệ thích hợp.

- Nhỏ mẫu lên đĩa Compact Dry: Một lượng nhỏ (thường là 1 mL) mẫu được nhỏ lên đĩa Compact Dry. Mẫu sẽ tự khuếch tán đều trên bề mặt của đĩa.

- Ủ đĩa: Đĩa Compact Dry được ủ ở nhiệt độ 35-37°C trong vòng 24-48 giờ.

- Đọc kết quả: Các khuẩn lạc Pseudomonas aeruginosa sẽ hiện diện trên đĩa và có thể được đếm trực tiếp để định lượng.

* Ưu điểm

- Dễ sử dụng, không cần chuẩn bị môi trường nuôi cấy.

- Cho phép định lượng trực tiếp số lượng vi khuẩn có trong mẫu thử.

- Giảm nguy cơ lây nhiễm chéo và giảm thời gian kiểm nghiệm.

4. Phương pháp Elisa (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay)

Phương pháp Elisa dựa trên nguyên lý kháng thể-kháng nguyên, giúp phát hiện Pseudomonas aeruginosa thông qua các phản ứng hóa học giữa kháng thể và kháng nguyên đặc hiệu của vi khuẩn.

* Quy trình

- Mẫu được chuẩn bị: Mẫu thử sẽ được xử lý và thêm vào khay chứa kháng thể.

- Phản ứng kháng thể-kháng nguyên: Nếu có sự hiện diện của Pseudomonas aeruginosa, kháng nguyên của vi khuẩn sẽ liên kết với kháng thể đã được cố định sẵn.

- Phát hiện: Phản ứng sẽ được phát hiện qua việc sử dụng enzyme để tạo ra tín hiệu màu, cho phép xác định sự hiện diện của vi khuẩn.

* Ưu điểm

- Phát hiện nhanh chóng và có độ nhạy cao.

- Có thể kiểm tra số lượng mẫu lớn trong thời gian ngắn.

5. Kết luận 

- Việc kiểm nghiệm Pseudomonas aeruginosa là cần thiết để đảm bảo an toàn thực phẩm và phòng ngừa các nguy cơ lây nhiễm trong môi trường y tế. Mỗi phương pháp kiểm nghiệm có những ưu và nhược điểm riêng, tùy thuộc vào yêu cầu cụ thể và khả năng trang thiết bị của từng đơn vị. Phương pháp nuôi cấy truyền thống vẫn được sử dụng rộng rãi do tính đơn giản và chi phí thấp, trong khi các kỹ thuật hiện đại như PCR và Elisa mang lại kết quả nhanh và độ chính xác cao hơn.

- Việc lựa chọn phương pháp phù hợp không chỉ giúp phát hiện nhanh chóng và chính xác sự hiện diện của Pseudomonas aeruginosa, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng và nâng cao chất lượng sản phẩm.